Wersije přirunać

čitaki wobrazowki

Zhońće wjace wo funkcijach, kotrež Firefox a webwobsah spřistupnja, jeli maće widźensku słabosć abo jenož wobmjezowanu kmanosć, tastaturu abo myšku wužiwać.

{note}Tutón nastawk němske zapřijeća dźěłoweho systema wobsahuje, dokelž serbski dźěłowy system njeeksistuje.{/note} Firefox wjele funkcijow wobsahuje, zo by wobhladowak a webwobsah stej přistupnej za wšěch wužiwarjow, mjez nimi ći, kotřiž su špatnje widźacy abo slepi, abo jenož wobmjezowanu kmanosć maja, tastaturu abo myšku wužiwać. __TOC__ = Tastaturu wužiwać = Lisćina hustych tastowych skrótšenkow je w [[Keyboard shortcuts - Perform common Firefox tasks quickly]] k dispoziciji. == Tastaturu wužiwać, zo byšće we webstronach nawigěrował == Zo byšće nawigaciju a tekstowy wuběr we webwobsahu {for fx124}a PDF-dokumentach{/for} z pomocu swojeje tastatury w Firefox zmóžnił, kaž byšće w editorje za přećiwo pisanju škitany tekst nawigěrował, přewjedźće slědowace kroki: #[[T:optionspreferences]] #Markěrujće w rajtarku {menu Powšitkowny} wotrězk ''Přehladowanje'', kontrolny kašćik pódla '''Přeco kursorowe tasty za pohibowanje na stronach wužiwać'''. Hdyž tuta funkcija je zaktiwizowana, Firefox a pohibliwy kursor na webstronach{for fx124} kaž tež w PDF-dokumentach{/for} pokaza, kotrež so we wobhladowaku wočinjeja. Tuta funkcionalnosć, znata jako [https://wikipedia.org/wiki/Caret_navigation Caret Browsing], preciziju a přistupnosć za tekstowy wuběr a kopěrowanje wo tójšto polěpšuje, dokelž wjelestronski nastroj za interakciju z digitalnym wobsahom k dispoziciji staja.{for win} Móžeće kóždy čas {key F7} tłóčić, zo byšće tutu funkciju zmóžnił abo znjemóžnił. Hdyž {key F7} tłóčiće, budźe so Firefox prašeć, hač woprawdźe chceće tutu funkciju zmóžnić. Wubjerće '''Tutón dialogowy kašćik wjace njepokazać''', zo byšće tutu namołwu znjemóžnił.{/for} == Tekst při zapodawanju pytać == Zo byšće k tekstej abo hyperwotkazam we webstronje nawigěrował, přewjedźće slědowace kroki: #[[T:optionspreferences]] #Markěrujće we wotrězku ''Přehladowanje'' rajtarka {menu Powšitkowny} kašćik pódla '''Při pisanju tekst pytać'''. Tuta funkcija ma dwaj modusaj. Tłóčće {key /} a započńće pisać, zo byšće wšón tekst na aktualnej stronje pytał, abo tłóčće {key '} před swojim znamješkowym rjećazkom, zo byšće jenož hyperwotkazy pytał. Firefox přitrjechjacy tekst abo přitrjechjace hyperwotkazy wuzběhuje, hdyž pisaće. Slědowace tastowe skrótšenki tutu funkciju wodźa: * Zapodajće dalše znamješka, zo byšće swoje pytanje zamjezował. Firefox přichodny přitrjechjacy hyperwotkaz wuzběhnje, abo zdźěli wam, zo ničo njeje so namakało. * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key G} abo {key F3}, zo byšće přichodne wustupowanje swojeho pytanskeho wuraza namakał. * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key Umsch}+{key G} abo {key Umsch+F3}, zo byšće předchadne wustupowanje swojeho pytanskeho wuraza namakał. * Tłóčće {key wróćo suwaca tasta}, zo byšće poslednje zapodate znamješko zaso wotstronił. Firefox do toho wuzběhnjeny tekst zawěsći. * Tłóčće {key Esc}, zo byšće pytanje přetorhnył. Móžeće tež pytanje přetorhnyć, hdyž fokus měnjeće abo prosće na časowe překročenje čakaće. Jeli tute nastajenje je zmóžnjena, móžeće kóždy čas započeć pisać, zo byšće pytanje na aktualnej stronje awtomatisce startował. Po standardźe awtomatisce startowane pytanja wšón tekst na stronje pytaja. Móžeće hišće eksplicitnje {key '} abo {key /} tłóčić, zo byšće pytanje w jednym abo druhim modusu pytał. Móžeće tutu funkciju wužiwać, zo byšće so k tłóčatkam, tekstowym polam a druhim formularowym wodźenskim elementam dóstał. Pytajće tekst bjezposrědnje před formularowym wodźenskim elementom, kotryž chceće a tłóčće {key Tabulator}. Hdyž {key Tabulator} tłóčiće, so pytanje awtomatisce skónči a staja fokus na přichodne formularowe polo abo tłóčatko za wuzběhnjenym tekstom. == Přistupne tasty HTML == Na někotrych webstronach so tastowe skrótšenki druhim elementam na stronje připokazuja. Zo byšće kursor direktnje k jednomu tutych elementow pohibował, tłóčće {for win,linux}{key Umsch}+{key Alt}{/for}{for mac}{key Strg+⌥}{/for}+'''přistupna tasta'''. {note}Kotra '''přistupna tasta''' to je, wot websydła wotwisuje. Awtor websydła ju postaja, nic Firefox.{/note} = Tastowe skrótšenki myški = Lisćina hustych skrótšenkow z myšku je w [[Use mouse shortcuts to perform common tasks in Firefox]] k dispoziciji. = Měritko, pisma a barby = == Měritko strony == Móžeće webstrony inkluziwnje wobrazy ze slědowacymi tastowymi skrótšenkami powjetšić a pomjeńšić: * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key +}, zo byšće webstronu wo jednu wulkosć wjetšu pokazał. * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key −}, zo byšće webstronu wo jednu wulkosć mjeńšu pokazał. * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key 0} (nul), zo byšće webstronu z normalnej wulkosću pokazał. Za druhe móžnosće powjetšenja a pomjeńšenja webstrony, hlejće [[Font size and zoom - increase the size of web pages]]. == Měritko teksta == Móžeće funkciju ''Tekstowe skalowanje'' wužiwać, zo byšće jenož tekstowu wulkosć změnił: #{for win7,win8,win10}Tłóčće tastu {key Alt}, zo byšće tradicionelne menije Fiefox pokazał.{/for} Klikńće {for win,linux}horjeka we woknje Firefox{/for}{for mac}w menijowej lajsće{/for} na meni {menu Napohlad}. #Dźiće dele do {menu Skalować}. #Wubjerće {menu Jenož tekst skalować}, zo bychu so wodźenske elementy jenož na tekst wuskutkowali, nic na wobrazy. Slědowace tastowe skrótšenki tekstowu wulkosć wodźa, hdyž tekstowe skalowanje je wubrane: * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key +}, zo byšće tekstowu wulkosć powyšił. * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key −}, zo byšće tekstowu wulkosć ponižił. * Tłóčće {for win,linux}{key Strg}{/for}{for mac}{key ⌘}{/for}+{key 0} (nul), zo byšće tekstowu wulkosć na standardnu wulkosć webstrony wróćo stajił. Dźiwajće na to, zo so někotre webstrony snano wopak pokazuja, jeli tekstowu wulkosć powyšeće abo znižeće. Za druhe móžnosće powjetšenja a pomjeńšenja webstrony, hlejće [[Font size and zoom - increase the size of web pages]]. {for win, fx103} ==Wulkosć tłóčatkow a menije změnić== Firefox preferowanu tekstowu wulkosć wašeho dźěłoweho systema awtomatisce won namaka a přiměrja. Jeli pokazowansku wulkosć za tekst na swojim ličaku měnjeće, so wšě websydła, tłóčatka Firefox a menije wotpowědnje přiměrjeja. Zo byšće tute nastanje na přikład we Windows 10 změnił, přewjedźće slědowace kroki: #Klikńće na symbol Windows w nadawkowej lajsće. #Klikńće na {menu Einstellungen}. #Wubjerće {menu Erleichterte Bedienung}. #Klikńće na {menu Bildschirm}. #Stajće pod ''Text vergrößern'' zasuwak na swoju preferowanu tekstowu wulkosć. Microsoft je we Windows 11 wotrězk ''Erleichterte Bedienung'' do ''Barrierefreiheit'' přemjenował. {/for} == Pisma a barby nastajić == Hlejće [[Change the fonts and colors websites use]] za podrobne instrukcije wo tym, kak móžeće swoje preferowane pismowe stile a barby wubrać. == Minimalnu pismowu wulkosć nastajić == Někotre websydła snano tekst pokazuja, kotryž je přemały, zo byšće móhł jón bjez problemow čitać. Zo bychu so strony lóšo čitali, móžeće minimalnu pismowu wulkosć nastajić. Na webstronach, kotrež pospytuja, tekst mjenje hač tuta wulkosć pokazać, Firefox tekst na nastajenu wulkosć powjetšuje. Zo byšće minimalnu pismowu wulkosć nastajił: #[[T:optionspreferences]] #Kulće w rajtarku {menu Powšitkowny} dele do ''Rěč a zwonkowne''. #Klikńće we wotrězku ''Pisma'' na tłóčatko {button Rozšěrjeny…}. #Podajće minimalnu pismowu wulkosć z wuběranskeho menija. Dźiwajće na to, zo so někotre webstrony wotwisujo wot wubraneje minimalneje pismoweje wulkosće wopak pokazuja. == Pisma strony přepisać == Někotre websydła snano tekst w pismach pokazać, kotrež su ćežko čitajomne, a druhe sydła so snano na standardne pisma wobhladowaka spušćeja. Zo byšće swoje standardne pisma nastajił: #[[T:optionspreferences]] #Kulće w rajtarku {menu Powšitkowny} dele k ''Rěč a zwonkowne''. #Wubjerće we wotrězku ''Pisma'' standardne pismo a standardnu wulkosć. Móžeće standardne pismo za rozdźělne stile podać, mjez nimi serif, sans-serif a monospace, hdyž na tłóčatko {button Rozšěrjeny…} klikaće. Wjele webstronow wšak swójske pisma podawa, tak zo waše wuběry so na tajke strony njewuskutkuja. Zo byšće pisma přepisał, kotrež su so přez tajke strony definowali, wotstrońće hóčku před nastajenjom '''Stronam dowolić, swoje pisma město horjeka wubranych wužiwać'''. Dźiwajće na to, zo so někotre webstrony wotwisujo wot wubraneho standardneho pisma wopak pokazuja. == Barby strony přepisać == Někotre websydła snano tekst z pozadkowymi barbami pokazuja, kotrež čitanje teksta poćežuja a druhe sydła spušćeja so snano na standardne barby wobhladowaka. Zo byšće standardne barby nastajił: #[[T:optionspreferences]] #Kulće w rajtarku {menu Powšitkowny} dele do ''Rěč a zwonkowne''. #Klikńće we wotrězku ''Barby'' na tłóčatko {button Barby rjadować…}. Móžeće standardny tekst a pozadkowe barby kaž tež standardne barby za wopytane a njewopytane hyperwotkazy nastajić. Móžeće tež podać, hač so maja hyperwotkazy podšmórnyć. Wjele webstronow wšak swójske barby nastaja, tak zo so waše wuběry njewuskutkuja. Zo byšće barby webstronow přepisał, wužiwajće wuběranski meni, zo byšće '''Barby podate přez stronu přez mój wuběry horjeka přepisać''' na {menu Přeco} stajił. {note}Tekstowe a pozadkowe barby, kotrež horjeka nastajeće, so tež wužiwaja, hdyž sej [[View PDF files in Firefox or choose another viewer|PDF w Firefox wobhladujeće]].{/note} = Drastu z wysokim kontrastom wužiwać = Firefox awtomatisce wotkrywa, hač drastu z wysokim kontrastom na Windows wužiwaće a pokazuje wšitko we wašej barbowej šemje z wysokim kontrastom. To wšě druhe nastajenja wobhladowaka abo webstrony přepisuje a wobwliwuje wužiwarski powjerch Firefox sam (wšě menije, wokna a dialogowe pola) a wobsah kóždeje strony, kotruž wopytujeće. {for win} {for win7}Zo byšće drastu z wysokim kontrastom wužiwał, přeńdźće k menijej {menu Start}, wubjerće {menu Systemsteuerung}, potom {menu Darstellung und Anpassung}, naposledk {menu Design ändern} a wubjerće jednu z drastow z wysokim kontrastom.{/for}{for win8}Zo byšće drastu z wysokim kontrastom wužiwał, wočińće lajstu Charms, wubjerće {menu Systemsteuerung} z {menu Einstellungen}, potom {menu Darstellung und Anpassung}, naposledk {menu Design ändern} a wubjerće jednu z drastow z wysokim kontrastom.{/for}{for win10}Zo byšće drastu z wysokim kontrastom wužiwał, přeńdźće k menijej {menu Start}, wubjerće {menu Einstellungen}, potom {menu Erleichterte Bedienung}, naposledk {menu Hoher Kontrast} nalěwo. Wubjerće jednu z drastow z wysokim kontrastom we wuběranskim meniju a klikńće na {button Anwenden}.{/for} {/for} = Webwobsah kontrolować = == Wuskakowace wokna blokować == Hlejće [[Pop-up blocker settings, exceptions and troubleshooting]] za informacije wo blokowanju wuskakowacych woknow. == Zadźerženje JavaScript wobmjezować == JavaScript da so wužiwać, zo by wěcy činił, kotrež so někotrym ludźom njespodobaja. Za lěpšu kontrolu móžeće [https://addons.mozilla.org/firefox/search/?tag=privacy rozšěrjenja priwatnosće] instalować. Za dalše informacije hlejće [[JavaScript settings and preferences for interactive web pages]]. = Kompatibelnosć z podpěrowacymi technologijemi = == Čitak wobrazowki == Čitak wobrazowki je softwarowe nałoženje, kotrež pospytuje identifikować a interpretować, štož so na wobrazowce pokazuje (abo, dokładnišo, so na standardne wudaće sćele, hač widejomonitor je k dispoziciji abo nic). Tuta interpretacija so potom wužiwarjej zaso z teksta do rěčenja, zynkowymi symbolemi abo wudanskim gratom za Braille sposrědkuje. Čitaki wobrazowki su forma podpěrowaceje technologije, kotraž je potencielnje wužitna za slepich ludźi, na widźenje škodowanych, analfabetow abo we wuknjenju haćenych, husto w kombinaciji z druhej podpěrowacej technologiju kaž na přikład z lupami wobrazowki. Hlejće tež nastawk we [https://de.wikipedia.org/wiki/Screenreader Wikipediji] (němsce) pod licencu [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Creative Commons – Attribution-ShareAlike 3.0]. Tu je [https://wikipedia.org/wiki/List_of_screen_readers lisćina čitakow wobrazowki] (jendźelsce) a wotkazy k zwučenym: {for win} *[https://www.nvaccess.org/ NVDA] *[https://www.webbie.org.uk/thunder/ Thunder] *[https://webinsight.cs.washington.edu/wa/ WebAnywhere] *[https://www.freedomscientific.com/products/software/jaws/ JAWS] (komercielny) *[https://www.freedomscientific.com/products/software/zoomtext/ ZoomText] (komercielny) *[https://yourdolphin.com/product/version?id=182 Supernova] (komercielny) *[https://addons.mozilla.org/firefox/search/?q=screen%20reader&type=extension Screen Reader Add-ons Search for Firefox] {/for} {for mac} *[https://www.apple.com/accessibility/mac/vision/ VoiceOver] – Firefox zakładnu podpěru za Voiceover wobsahuje. (Tuta [https://support.apple.com/guide/voiceover/voiceover-recognition-category-vocbaf20181f/mac strona pomocy Apple] rozjasnja, kak móžeće VoiceOver a druhe nastajenja bjezbarjernosće zmóžnić.) *[https://webinsight.cs.washington.edu/wa/ WebAnywhere] *[https://addons.mozilla.org/firefox/search/?q=screen%20reader&type=extension Screen Reader Add-ons Search for Firefox]. {/for} {for linux} *[https://webinsight.cs.washington.edu/wa/ WebAnywhere] *[https://orca.gnome.org/ Orca] *[https://addons.mozilla.org/firefox/search/?q=screen%20reader&type=extension Screen Reader Add-ons Search for Firefox]. {/for} = Podobne wotkazy wo bjezbarjernosći = *[https://developer.mozilla.org/docs/Web/Accessibility Mozilla Accessibility on MDN] *[https://blog.mozilla.org/accessibility/ Mozilla Accessibility Blog] = Konformaciska rozprawa wo bjezbarjernosći (Accessibility Conformance Report - ACR = Prócujemy so standardy bjezbarjernosće dodźeržeć kaž tež přijomne dožiwjenja za swojich wužiwarjow wutworić. Tuta aktualna rozprawa wopisuje, kak wobhladowak Firefox tuchwilu za ludźi ze zbrašenosćemi funguje. Bazuje na ITI Voluntary Product Accessibility Template (VPAT® 2.5) a wopřijima dodźerženje směrnicow za bjezbarjernosć weboweho wobsaha (Web Content Accessibility Guidelines - WCAG 2.2) a předźěłany wotrězk 508 konformaciskeje rozprawy (jendźelsce): [https://wiki.mozilla.org/images/d/d4/Firefox_VPAT_124_on_Windows_OS_%28April_2024%29.pdf Firefox for desktop (Windows OS, April 2024)]