Võrdle versioone

słowniczek terminologia terminy

W tym artykule opisano terminologię używaną w Firefoksie, jak i pojęcia ogólne dotyczące Internetu.

Hasła zawarte w poniższym słowniczku mają za zadanie jedynie pokrótce objaśnić znaczenie poszczególnych pojęć. Słowniczek ten nie jest pomyślany jako źródło kompletnego objaśnienia ich znaczeń. = Słowniczek = '''Adres IP''' – (ang. ''Internet Protocol''). Adres komputera w sieci komputerowej opartej na protokole [[#TCP_IP|TCP/IP]]. Każdy komputer podpięty do sieci Internet posiada swój własny adres IP. [[#client|Komputery-klienty]] mogą mieć adres IP przyznany na stałe lub mogą go uzyskiwać dynamicznie przy każdym połączeniu z siecią. '''Adres URL''' – (ang. ''Uniform Resource Locator''). Ujednolicony format adresowania zasobów (informacji, danych, usług) stosowany w Internecie i w sieciach lokalnych, umożliwiający przeglądarce Firefox odnaleźć plik lub inny zasób w sieci (np. http://www.mozilla.org/). Adresy URL wpisuje się w pasku adresu przeglądarki. Są one też stosowane w odnośnikach na stronach internetowych. Adres URL jest także nazywany adresem internetowym lub adresem sieciowym. {for fx3} '''Bezpieczna witryna''' – witryna, która używa [[#encryption|szyfrowania połączenia]], aby uchronić przesyłane informacje przed podejrzeniem ich przez osoby trzecie. Podczas połączenia z bezpieczną witryną w [[#Status_Bar pasku stanu]] i [[#location_bar|pasku adresu]] wyświetlana jest ikona kłódki, a tło paska adresu zmienia kolor na żółty. Ponadto domena witryny bezpiecznej wyświetlana jest w pasku stanu, by zapobiec kradzieży danych przez złośliwe witryny. {/for} '''Certyfikat''' – cyfrowy odpowiednik dokumentu tożsamości. Zawiera on nazwę osoby lub innej organizacji i zaświadcza, że klucz publiczny zawarty w tym certyfikacie należy do niej. Przy cyfrowym podpisywaniu wiadomości poczty elektronicznej lub innych danych, podpis cyfrowy jest tworzony przy użyciu klucza prywatnego, powiązanego z kluczem publicznym certyfikatu. '''Ciasteczko''' – krótka informacja przechowywana na komputerze użytkownika przez niektóre witryny. Podczas łączenia się z taką witryną, może ona zażądać od Firefoksa zapisania jednego lub więcej ciasteczek na dysku twardym. Przy ponownym wejściu na tę witrynę, Firefox przesyła jej poprzednio zapisane ciasteczka należące do tej witryny. Ciasteczka umożliwialają witrynom rozpoznawanie i przechowywanie informacji o użytkownikach, takich jak zawartość koszyka zakupów. Użytkownik może odpowiednio skonfigurować sposób, w jaki ciasteczka są stosowane i jak wiele informacji chce pozwolić witrynom w ten sposób zapisywać. '''Cyfrowy dowód tożsamości''' – (ang. digital ID). Zobacz [[#certificate|Certyfikat]]. '''Dynamiczna zakładka (kanały RSS)''' – specjalny typ zakładki, który zachowuje się jak folder zawierający odnośniki pobrane ze [[#feed|źródła (kanału RSS)]]. Dynamiczną zakładkę można utworzyć, klikając ikonę dynamicznych zakładek znajdującą się w pasku adresu i w nowo otwartym menu odpowiednie źródło (kanał). '''FIPS PUBS 140-1.''' – (ang. ''Federal Information Processing Standards Publications 140-1''). Amerykańskie standardy rządowe opracowane w celu wprowadzenia do użytku modułów kryptograficznych – programowych lub sprzętowych, które mogą szyfrować i odszyfrowywać informacje lub wykonywać inne czynności kryptograficzne, jak tworzenie lub weryfikacja podpisów cyfrowych. Wiele takich rozwiązań zamawianych przez rząd amerykański musi spełniać wymogi jednego lub więcej standardu FIPS. '''Hasło główne''' – hasło używane do ochrony innych zapisanych haseł i prywatnych danych. Firefox poprosi o wprowadzenie hasła głównego, kiedy zajdzie potrzeba skorzystania z takich danych. Jeśli zainstalowanych jest wiele urządzeń zabezpieczających, każde z nich wymaga osobnego hasła głównego. '''Internet''' – ogólnoświatowa sieć milionów komputerów łączących się między sobą za pomocą standardowych protokołów, takich jak protokół [[#TCP_IP TCP/IP]]. Początki Internetu sięgają roku 1969. W pierwotnych zamiarach był pomyślany do wykorzystywania przez armię Stanów Zjednoczonych. W miarę rozwoju skupiał coraz więcej ośrodków akademickich i naukowych. Gwałtowny rozwój Internetu nastąpił w końcu lat 90. XX wieku, kiedy zaczęły go używać osoby prywatne i firmy. Obecnie Internet używany jest do przeglądania [[#World_Wide_Web|witryn internetowych]], przesyłania poczty elektronicznej, uczestnictwa w grupach dyskusyjnych, i wielu innych celów. '''Język HTML''' – (ang. ''Hypertext Markup Language (HTML))'', format dokumentu dla stron internetowych. Standard HTML definiuje znaczniki, czyli elementy kodu określające wygląd tekstu, czcionki, style, obrazki i inne składniki strony internetowej. '''Język Java''' – język programowania stworzony przez firmę Sun Microsystems. Program napisany w Javie może działać na różnych rodzajach komputerów, uwalniając programistę od konieczności przygotowywania wielu różnych wersji. Po zainstalowaniu wtyczki Javy, Firefox umożliwia automatyczne pobieranie i uruchamianie programów, zwanych również apletami, napisanych w tym języku. '''Język JavaScript''' – język skryptowy powszechnie stosowany do tworzenia stron internetowych. Programiści używają tego języka do zwiększenia interaktywności stron, w tym do dynamicznego sprawdzania poprawności formularzy. JavaScript i Javę można stosować niezależnie, są to osobne języki. JavaScript nie wymaga obecności wtyczki Javy. '''Język XML''' – (ang. ''Extensible Markup Language (XML))''. Otwarty standard opisu danych. W odróżnieniu od HTML, XML umożliwia programistom definiowanie specjalnych znaczników. Więcej informacji o języku XML można znaleźć na stronie organizacji W3C w dokumencie [http://www.w3.org/XML/ Extensible Markup Language (XML)] – witryna w języku angielskim. '''Kanał informacyjny (RSS, Atom)''' – dokument [[#XML|XML]] zawierający listę odnośników do innych stron, który jest przetwarzany przez specjalne programy w celu śledzenia zmian na stronach. Technika ta używana jest przez witryny, których zawartość często się zmienia (wiadomości, dzienniki internetowe). Zobacz także [[#live_bookmark|Dynamiczne zakładki]]. '''Klient''' – oprogramowanie, np. przeglądarka internetowa, które wysyła żądania do [[#server| serwera]] i odbiera od niego informacje. Serwerem jest z reguły inny komputer. Komputer, na którym jest zainstalowane i uruchomione oprogramowanie klienckie jest również nazywany klientem. '''Klucz prywatny''' – jeden z pary kluczy używanych w kryptografii asymetrycznej. Klucz prywatny należy utrzymywć w tajemnicy. Jest używany do odszyfrowania danych, które zostały zaszyfrowane przy użyciu odpowiadającego mu klucza publicznego. '''Kryptografia''' – sztuka przekształcania tekstu zrozumiałego dla wszystkich w tekst zaszyfrowany i odwrotnie. Metody kryptograficzne stosowane są do szyfrowania i rozszyfrowania informacji przesyłanych pomiędzy niektórymi witrynami a przeglądarką Firefox. '''Menedżer haseł''' – część przeglądarki odpowiedzialna za kontrolę i zapisywanie haseł dostępowych do skrzynek poczty elektronicznej czy serwisów internetowych. Menedżer haseł zapisuje te informacje na dysku twardym komputera i w razie potrzeby przywołuje je automatycznie. '''PKCS #11''' – standard kryptografii klucza publicznego związany z urządzeniami zabezpieczającymi, takimi jak karty inteligentne. '''Pamięć podręczna''' – (ang. cache). Zbiór kopii odwiedzonych w przeszłości stron internetowych, umieszczony na dysku twardym lub w pamięci RAM komputera. Przyspiesza to wyświetlanie często odwiedzanych lub wcześniej odwiedzonych stron, gdyż przeglądarka może otworzyć je z dysku twardego, zamiast pobierać z sieci Internet. Po kliknięciu odnośnika lub wpisania [[#Uniform_Resource_Locator|adresu UR<!-- -->L]] strony, przeglądarka porównuje jej zawartość przechowywaną (jeśli strona była wcześniej odwiedzona) w pamięci podręcznej z zawartością strony znajdującą się w Internecie. Jeżeli obydwie strony są identyczne, użytkownikowi zostanie wyświetlona zawartość strony pochodząca z pamięci podręcznej przeglądarki. '''Pasek adresu''' – pole tekstowe i powiązane z nim przyciski, umieszczone w okolicach góry okna przeglądarki, w które można wprowadzać [[#Uniform_Resource_Locator|adresy URL]] lub wyszukiwać określenia. '''Pasek narzędzi nawigacyjnych''' – pasek narzędzi umieszczony w górnej części okna przeglądarki, zawierający przyciski nawigacyjne, takie jak ''Wstecz'', ''Do przodu'' i inne. Domyślnie w Firefoksie umieszczone są na nim również paski adresu i wyszukiwania. '''Pasek stanu''' – pasek narzędzi wyświetlany na dole każdego okna Firefoksa. W jego prawej części wyświetlane są ikony stanu. '''Pasek zakładek''' – pasek narzędzi znajdujący się zaraz pod paskiem narzędzi nawigacyjnych, który zawiera najczęściej wykorzystywane zakładki użytkownika. Zakładki na pasku można grupować w foldery, dodawać, usuwać itp. '''Protokół FTP''' – (ang. ''File Transfer Protocol (FTP)''). Protokół umożliwiający przesyłanie plików z jednego komputera na drugi poprzez sieć. Firefox umożliwia pobieranie plików z serwerów FTP. '''Protokół SSL''' – (ang. ''Secure Sockets Layer (SSL)''). Protokół umożliwiający wzajemne uwierzytelnienie [[#client|klienta]] i [[#server|serwera]] podczas zestawiania uwierzytelnionego i szyfrowanego połączenia. Protokół SSL działa ponad warstwą TCP, a poniżej warstw protokołów HTTP, LDAP, IMAP, NNTP i innych. Na protokole SSL oparty jest podobny protokół organizacji IETF, zwany TLS (ang. ''Transport Layer Security (TLS))''. Zobacz też: [[#authentication|uwierzytelnianie]], [[#encryption|szyfrowanie]]. '''Protokół TCP/IP''' – (ang. ''Transmission Control Protocol/Internet Protocol'' (TCP/IP)) protokół sieciowy umożliwiający łączenie komputerów korzystających z różnych systemów operacyjnych. TCP/IP jest najważniejszym protokołem Internetu i ogólnoświatowym standardem komunikacyjnym. '''Protokół TLS''' – zobacz [[#Secure_Sockets_Layer_(SSL)|protokół SSL]]. '''Proxy''' – program lub usługa pośrednicząca w komunikacji pomiędzy [[#server|serwerem]] a [[#client|klientem]] w celu skrócenia czasu oczekiwania na wykonanie żądanej czynności (np. wczytanie strony WWW - HTTP proxy). '''Rozszyfrowywanie''' – proces dekodowania zaszyfrowanych danych. Zobacz też: [[#encryption|Szyfrowanie]]. '''Serwer''' – oprogramowanie, np. zarządzające stronami internetowymi, które odbiera żądania od [[#client| klientów]] i wysyła do nich informacje. Klientem z reguły jest inny komputer. Komputer, na którym jest zainstalowane i uruchomione oprogramowanie serwerowe, również nazywany jest serwerem. '''Sieć WWW''' – (ang. ''World Wide Web'') zwana też '''Sieć'''. Część zasobów Internetu wykorzystująca witryny przechowywane na [[#server|serwerach]] i pokazywane przez [[#client|klientów]] zwanych przeglądarkami, takimi jak Firefox. '''Strona startowa''' – Strona, którą przeglądarka będzie wczytywać i pokazywać przy każdym swoim uruchomieniu lub po naciśnięciu przycisku ''Strona startowa'' na pasku narzędzi nawigacyjnych. '''Strona internetowa''' – pojedynczy dokument używany w sieci Internet, identyfikowany przez unikalny adres lub URL. Może zawierać tekst, treści multimedialne, grafikę i odnośniki do innych stron lub witryn internetowych. '''Szyfrowanie''' – procedura takiego przekształcania informacji, żeby była ona niemożliwa (lub bardzo trudna) do odczytania przez każdego, kto nie posiada odpowiedniego klucza. '''Uwierzytelnianie''' – używanie hasła, certyfikatu, osobistego numeru identyfikującego (numeru PIN) lub innej informacji do potwierdzenia swej tożsamości w sieci komputerowej. '''Witryna internetowa''' – grupa powiązanych ze sobą za pomocą odnośników i zarządzanych przez jedną firmę (osobę, organizację) [[#web_page stron|internetowych]]. Witryna internetowa może zawierać tekst, treści multimedialne, jak i odnośniki do innych witryn. '''Wtyczka''' – wtyczki rozszerzają możliwości Firefoksa w zakresie wyświetlania stron, np. o odtwarzanie plików multimedialnych. W przeciwieństwie do innych aplikacji pomocniczych, wtyczki instalowane są do katalogu wtyczek (katalog {filepath plugins} w folderze Firefoksa) i z reguły są uruchamiane w oknie przeglądarki. Typowymi przykładami są wtyczki Java i Adobe Flash Player. '''Wyszukiwarka''' – działający w sieci WWW program umożliwiający użytkownikom przeszukiwanie zasobów Internetu. Wyszukiwarka może przeszukiwać całą zawartość dokumentów w witrynach albo tylko listę słów kluczowych, może także bazować na innych metodach katalogowania zasobów. Zazwyczaj użytkownik wpisuje szukane hasło do pola wyszukiwania, a wyszukiwarka zwraca zbiór odnośników do dokumentów związanych z tym hasłem. '''Zakładka''' – zachowany w specjalnym pliku [[#Uniform_Resource_Locator|UR<!-- -->L]] adres strony internetowej. Dostęp do strony spod tego adresu jest szybszy, gdyż można ją wywołać poprzez kliknięcie ikony zakładki na pasku narzędzi nawigacyjnych lub wybierając nazwę zakładki (z reguły taka sama, jak tytuł strony) z menu ''Zakładki''.